Ma sát tồn tại xung quanh chúng ta. Nếu thiếu ma sát, chúng ta sẽ gặp khó khăn khi chạy, đi bộ, hoặc thậm chí đứng trên hai chân của mình. Chúng ta cần ma sát để lái xe và bay máy bay; và chúng ta cần ma sát để động cơ đưa bơm hoạt động. Tuy nhiên, trong nhà máy sản xuất, ma sát có thể vừa là bạn và kẻ thù của máy móc thiết bị.
Nếu một phần công việc của bạn là bôi trơn vòng bi máy móc nhà máy, thì bạn biết rõ cuộc chiến chống lại lực ma sát đe doạ sự sống còn của vòng bi cuốn. Việc bôi trơn vòng bi cuốn là một trong những công việc thường bị nhầm lẫn và lạm dụng nhiều nhất trong ngành công nghiệp. Liệu có phải 40% vòng bi không bao giờ sống đủ thời gian thiết kế của chúng và rằng việc bôi trơn kém chất lượng là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến điều này ?
Vòng bi cần dựa vào mỡ bôi trơn để giảm mức ma sát. Bằng cách tránh ba sai lầm phổ biến khi bôi trơn vòng bi, bạn có thể dự đoán được thời điểm thích hợp để bôi trơn, biết cần dùng bao nhiêu mỡ, và tự tin về tình trạng tổng thể của vòng bi.
Sai lầm 1 – Bôi trơn vòng bi dựa trên thời gian thay vì tình trạng
Bôi trơn vòng bi mỗi tuần hoặc mỗi tháng có vẻ hợp lý. Sau cùng, việc bảo dưỡng định kỳ vào khoảng thời gian cố định là một khái niệm quen thuộc của bất kì kỹ thuật viên nào.
Vòng bi cần chất bôi trơn chỉ vì một lý do duy nhất, để giảm ma sát. Miễn là chất bôi trơn đang thực hiện nhiệm vụ đó tốt thì chúng ta không cần phải thay đổi hoặc bổ sung thêm. Tuy nhiên, chúng ta thường làm điều đó định kì với kết quả thảm họa.
Bôi trơn vòng bi chỉ vì lịch của bạn nói “đã đến lúc!” là sai lầm đầu tiên. Theo dõi, đo lường và theo dõi mức độ ma sát bằng siêu âm để biết khi nào là thời gian thích hợp để bôi trơn chính là cách làm chính xác nhất để công việc bôi trơn thật sự diễn ra đúng lúc và đúng thời điểm.
Sai lầm 2 – Quá Nhiều hoặc Quá Ít Mỡ Bôi Trơn
Sai lầm thứ hai mà chúng ta cần tránh là thêm quá nhiều hoặc quá ít mỡ. Quá nhiều mỡ tạo áp lực, đẩy các phần tử cuốn qua lớp dầu và đẩy chúng chạm vào bề mặt ngoài. Vòng bi bây giờ phải làm việc nhiều hơn để đẩy các phần tử cuốn qua một bãi bùn dầu mỡ.
Ma sát và áp lực tăng lên từ quá nhiều mỡ làm tăng nhiệt độ bên trong vòng bi. Nhiệt độ quá cao có thể làm giảm hiệu quả của chất bôi trơn và làm cho dầu tách ra khỏi chất làm đặc.
Ngược lại, không thêm đủ mỡ cũng có hiệu ứng rút ngắn tuổi thọ tương tự.
Vậy làm thế nào chúng ta biết khi đã thêm đúng lượng chất bôi trơn ?
Bằng cách theo dõi mức độ ma sát bằng siêu âm khi áp dụng mỡ mới – từ từ, từng lần một. Lắng nghe vòng bi và đo sự giảm ma sát khi mỡ chảy vào vòng bi. Khi mức độ đạt tới một giá trị tối thiểu và ổn định, hãy chú ý. Thêm từng lần. Nếu mức độ âm thanh bắt đầu tăng một chút thì dừng lại! Đó chính là cách để xác định chính xác lượng chất bôi trơn mà vòng bi của bạn cần.
Sai lầm 3 – Đánh giá hiệu quả bôi trơn vòng bi bằng cảm nhận chủ quan
Như bất kỳ công việc nào, có cách đúng và cách sai để thực hiện. Chỉ nghe vòng bi bằng thiết bị siêu âm mà không cung cấp thông tin đo lường là một sai lầm thường dẫn đến hiệu quả kém.
Phản hồi từ âm thanh của thiết bị siêu âm là quá chủ quan để đưa ra bất kỳ kết luận so sánh nào. Không có hai người nào nghe giống nhau và không cách nào để nhớ rằng tiếng vòng bi nghe như thế nào một tháng trước đó.
Sai lầm thứ ba là phụ thuộc hoàn toàn vào việc chỉ dựa vào âm thanh siêu âm chủ quan thay vì các dữ liệu trực quan khác. Vì vậy, luôn sử dụng một thiết bị siêu âm với máy đo âm thanh số cụ thể. Tốt hơn, sử dụng một thiết bị cung cấp nhiều chỉ số về tình trạng.
Các chỉ số Max RMS và Peak dB chỉ ra các mức cảnh báo và khoảng thời gian bôi trơn trong khi Hệ số Ultrasonic Crest Factor cung cấp thông tin về tình trạng vòng bi liên quan đến mỡ bôi trơn. Hệ Số Peak, and Crest Factor giúp chúng ta phân biệt giữa vòng bi cần mỡ và vòng bi cần phải thay thế.
Lợi ích rõ ràng khi tránh ba sai lầm
Việc sử dụng siêu âm để hỗ trợ bôi trơn tài sản máy móc cung cấp lợi ích
đáng kể mà bôi trơn dựa trên lịch trình không thể mang lại. Bôi trơn phục vụ mục tiêu chính là tạo ra một lớp mỏng của chất bôi trơn giữa các phần tử trụclăn và trượt giảm ma sát. Vì vậy, công việc này sẽ hiệu quả khi xác định yêu cầu bôi trơn của máy móc là bằng cách dõi mức ma sát của vòng bi.
Tối ưu hóa việc bôi trơn máy móc cơ sở bằng siêu âm sẽ dẫn đến việc giảm lượng chất bôi trơn sử dụng đáng kể. Việc có một hệ thống siêu âm tốt có khả năng phân tích nhiều số liệu và đồng bộ chúng với cơ sở dữ liệu của phần mềm quản lý bảo trì CMMS sẽ giúp tạo ra văn hóa tốt hơn bao gồm việc bảo quản sạch sẽ, lấy mẫu, và tránh sự kết hợp của các loại dầu mỡ khác nhau.
Máy móc được bôi trơn đúng cách đòi hỏi ít năng lượng hơn để hoạt động. Hãy tưởng tượng rằng việc giảm lượng tiền tiêu cho mỡ sẽ dẫn đến hóa đơn năng lượng thấp hơn. Máy móc tiêu thụ ít điện năng hoạt động mát hơn và máy móc hoạt động mát hơn có tuổi thọ dài hơn.
Cuối cùng, bằng cách theo dõi tình trạng bôi trơn của máy móc của bạn, bạn cùng lúc đó đang thu thập dữ liệu tình trạng quý báu về máy móc. Dữ liệu siêu âm động và tĩnh kết hợp với các chỉ số tình trạng như tổng RMS, tối đa RMS, Peck và Crest Factor đều là các chỉ số về tình trạng của vòng bị.
Bây giờ bạn đã biết rằng có thể có nhiều lợi ích tốt từ một sự chuyển đổi đơn giản từ lịch sang bảo dưỡng dựa trên tình trạng
Allan Rienstra
SDT International,
www.sdthearmore.com