Kinh tế hàng hải bao gồm các ngành: công nghiệp tàu thuỷ, vận tải biển, dịch vụ cảng biển, bảo đảm hàng hải và hoạt động phụ trợ. Sản lượng toàn ngành vận tải biển, dịch vụ cảng biển và đóng tàu gia tăng liên tục với tốc độ từ 22% /năm trong giai đoạn 2007 – 2010, 13% /năm trong giai đoạn 2011 – 2015, và gần 10% /năm từ giai đoạn 2016 đến nay. Dịch vụ hỗ trợ vận tải biển và dịch vụ logistics tăng trưởng cao với mức tăng trưởng trung bình trên 16%/năm trong giai đoạn từ năm 2007 đến nay. Vận tải biển đảm nhiệm tới 90% lượng hàng hóa xuất nhập khẩu và là huyết mạch chính trong hệ thống vận chuyển, phân phối hàng hóa của nền kinh tế Việt Nam.
Theo đánh giá của Ngân hàng Thế giới trong năm 2020, Việt Nam xếp thứ 40/160 về mức độ phát triển dịch vụ logistics và đứng thứ 3 trong khối ASEAN, chỉ sau Singapore và Thái Lan.
Tính đến năm 2022, Việt Nam có 286 bến cảng, trong đó Hải Phòng tập trung nhiều bến cảng nhất (50 bến cảng), Bà Rịa – Vũng Tàu (45 bến cảng) và TP.HCM (43 bến cảng). Ngoài ra cả nước hiện có 97 nhà máy đóng tàu và 68 nhà máy đóng mới và sửa chữa tàu thuyền, đáp ứng từ 42% – 46% nhu cầu sửa chữa và đóng mới đội tàu quốc gia.
Để nâng cao hiệu quả kinh tế – xã hội và tích cực hội nhập với kinh tế quốc tế, hệ thống kinh tế hàng hải cần tập trung vào việc quy hoạch cảng biển Việt Nam đồng bộ, kết nối với các mạng lưới giao thông khác và áp dụng khoa học công nghệ để phát triển hệ thống cảng biển và đóng tàu hiện đại với đầy đủ hạ tầng phụ trợ. Đồng thời, cần tập trung đầu tư vào một số cảng biển trở thành đầu mối vận tải quan trọng, cải tiến mô hình quản lý cảng biển và mở rộng sự tham gia của khu vực ngoài nhà nước để đạt được lợi ích kinh tế lớn hơn.
Ngoài ra, việc bảo trì các cơ sở hạ tầng và trang thiết bị cũng cần được chú trọng để đảm bảo hoạt động an toàn và hiệu quả của hệ thống tàu thuyền và cảng biển. Việc Ứng dụng các giải pháp công nghệ 4.0 vào bảo trì hiện nay có thể giúp giảm thiểu chi phí, tăng cường hiệu quả công tác bảo trì ngành cảng biển đóng tàu như:
1. Ứng dụng hệ thống giám sát từ xa:
Hệ thống giám sát từ xa có thể giúp quản lý các hoạt động bảo trì và sửa chữa từ xa thông qua các cảm biến và kết nối mạng. Các hệ thống này có thể giám sát tình trạng của các cơ sở hạ tầng và trang thiết bị, nhận diện các vấn đề sớm và cung cấp dữ liệu cho quá trình quyết định bảo trì.
Theo một nghiên cứu của công ty dịch vụ công nghệ và tài chính Accenture, việc áp dụng IoT (Internet of Things)truyền dữ liệu về trạng thái của tàu và cơ sở hạ tầng cảng đến các trung tâm điều khiển từ xa có thể giảm thiểu thời gian ngưng trệ đáng kể. Cụ thể, một cảng biển có thể tiết kiệm tới 50% chi phí bảo trì tàu bằng cách sử dụng các thiết bị IoT để giám sát và phát hiện sớm các sự cố tiềm ẩn.
Ngoài ra, các hệ thống giám sát từ xa cũng giúp cho việc dự báo và lên kế hoạch bảo trì trở nên dễ dàng hơn. Ví dụ, công ty Bosch Rexroth đã triển khai một hệ thống giám sát từ xa tại một cảng biển tại Đức, cho phép các kỹ sư giám sát trực tiếp trạng thái của các thiết bị và bộ phận trên tàu từ xa. Nhờ đó, công ty Bosch Rexroth đã giảm tới 30% thời gian ngưng trệ của tàu biển do bảo dưỡng.
2. Ứng dụng máy móc tự động hóa 4.0 vào bảo trì:
Máy móc tự động hóa có thể được sử dụng để thực hiện các hoạt động bảo trì như sơn phủ hoặc vệ sinh trang thiết bị. Nhờ vào công nghệ này, các hoạt động bảo trì có thể được thực hiện nhanh chóng và chính xác hơn, giảm thiểu sự cố do lỗi người sử dụng. Theo một báo cáo của công ty nghiên cứu thị trường MarketsandMarkets, thị trường robot hóa trong ngành cảng biển dự kiến sẽ đạt tỷ lệ tăng trưởng hàng năm trên toàn cầu là 4,25% trong giai đoạn từ năm 2019 đến 2024. Việc áp dụng robot hóa trong lĩnh vực kinh tế hàng hải như bảo trì cảng biển hoặc đóng tàu có thể giảm thiểu rủi ro cho nhân viên, tăng cường hiệu quả sản xuất và tiết kiệm chi phí.
3. Ứng dụng kỹ thuật số hóa 4.0 vào bảo trì:
Kỹ thuật số hóa là một giải pháp công nghệ bảo trì tiên tiến có thể giúp tăng cường hiệu quả và độ chính xác trong quá trình bảo trì và sửa chữa. Các kỹ thuật số hóa này có thể bao gồm việc sử dụng dữ liệu thời gian thực, hình ảnh 3D và các công cụ mô phỏng để tạo ra hình ảnh chính xác của trang thiết bị và cơ sở hạ tầng. Điều này giúp cho việc xác định và giải quyết các vấn đề bảo trì trở nên dễ dàng hơn, giảm thiểu thời gian dừng máy và tăng cường hiệu quả sản xuất.
4. Ứng dụng các công nghệ đo lường chính xác:
Các công nghệ đo lường chính xác như kính hiển vi điện tử hay hệ thống đo laser có thể được sử dụng để kiểm tra chính xác kích thước và hình dạng của các linh kiện và bộ phận trên tàu. Điều này giúp cho việc phát hiện và giải quyết các vấn đề bảo trì sớm hơn, tăng cường độ chính xác trong quá trình bảo trì và sửa chữa, và giảm thiểu rủi ro sự cố.
4. Ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI):
Công nghệ AI có thể được sử dụng để phân tích dữ liệu bảo trì và đưa ra dự đoán về các sự cố tiềm ẩn trên tàu. Điều này giúp cho việc xác định các vấn đề bảo trì trở nên nhanh chóng và chính xác hơn, giảm thiểu thời gian dừng máy và tăng cường hiệu quả sản xuất
5. Ứng dụng hệ thống quản lý bảo trì (CMMS) 4.0 vào bảo trì:
Hệ thống quản lý bảo trì bằng máy tính (CMMS) có thể được sử dụng để lưu trữ, quản lý và chia sẻ dữ liệu liên quan đến bảo trì và sửa chữa. Các dữ liệu này bao gồm các tài liệu hướng dẫn, các báo cáo định kỳ và thông tin về lịch sử bảo trì. Hệ thống này giúp cho quản lý các hoạt động bảo trì trở nên dễ dàng và hiệu quả hơn. Một ví dụ về ứng dụng phần mềm quản lý bảo trì CMMS trong cảng biển là việc sử dụng hệ thống này để quản lý các thiết bị cơ khí như cần cẩu, băng tải và thiết bị xếp dỡ. Theo một nghiên cứu của công ty Schneider Electric, việc sử dụng phần mềm quản lý bảo trì CMMS có thể giảm thiểu đến 30% chi phí bảo trì và nâng cao hiệu quả hoạt động của cảng.
Tổng kết
Có thể nói các giải pháp công nghệ 4.0 dành cho lĩnh vực bảo trì đang được phát triển và ứng dụng rất nhanh chóng trong các ngành kinh tế hàng hải nhất là lĩnh vực đóng tàu và cảng biển. Sử dụng các công nghệ này có thể giúp tăng cường hiệu quả, giảm thiểu chi phí và đảm bảo an toàn trong quá trình hoạt động của cảng. Việc áp dụng các giải pháp công nghệ bảo trì phù hợp sẽ đóng một vai trò quan trọng trong việc nâng cao năng suất và tăng cường độ tin cậy của các doanh nghiệp cảng biển đóng tàu Việt Nam trong thời gian sắp tới.