Chi Phí Sản Xuất Chung Là Gì? Khái Niệm và Công Thức Tính Phân Bổ

Trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt của thị trường sản xuất hiện nay, việc quản lý chi phí đóng vai trò then chốt giúp doanh nghiệp tối ưu hóa lợi nhuận và nâng cao năng lực cạnh tranh. Một trong những yếu tố quan trọng mà bất kỳ nhà quản lý sản xuất nào cũng cần nắm rõ chính là chi phí sản xuất chung. Đây không chỉ là con số trên bảng cân đối kế toán mà còn là “chìa khóa” để xác định giá thành sản phẩm, từ đó đưa ra chiến lược kinh doanh hiệu quả. Bài viết này sẽ giải thích chi tiết khái niệm chi phí sản xuất chung, cách tính toán, phân bổ và những góc nhìn thực tiễn để doanh nghiệp áp dụng thành công.

 

I. Chi Phí Sản Xuất Chung Là Gì?

1. Định Nghĩa Cơ Bản Về Chi Phí Sản Xuất Chung

Chi phí sản xuất chung là tập hợp các khoản chi phí phát sinh trong quá trình sản xuất tại phân xưởng, không bao gồm chi phí nguyên vật liệu trực tiếp và chi phí nhân công trực tiếp. Đây là những khoản chi phí cần thiết để duy trì hoạt động sản xuất, từ việc vận hành máy móc, quản lý phân xưởng cho đến các dịch vụ hỗ trợ khác. Nói một cách dễ hiểu, chi phí sản xuất chung giống như “nhiên liệu” giúp cỗ máy sản xuất hoạt động trơn tru, nhưng không trực tiếp tạo nên hình hài của sản phẩm.

Ví dụ, nếu bạn sản xuất một chiếc bàn gỗ, chi phí gỗ và tiền công thợ mộc là chi phí trực tiếp. Trong khi đó, tiền điện để chạy máy cưa, lương quản lý phân xưởng hay chi phí bảo trì máy móc lại thuộc về chi phí sản xuất chung. Hiểu rõ khái niệm này giúp doanh nghiệp kiểm soát tốt hơn giá thành sản phẩm và tối ưu hóa quy trình sản xuất.

2. Vai Trò Của Chi Phí Sản Xuất Chung Trong Doanh Nghiệp

Tại sao chi phí sản xuất chung lại quan trọng? Đơn giản vì nó ảnh hưởng trực tiếp đến giá thành sản phẩm – yếu tố quyết định khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp trên thị trường. Khi tính toán chính xác và phân bổ hợp lý chi phí sản xuất chung, doanh nghiệp có thể:

• Định giá sản phẩm phù hợp, không quá cao để mất khách, cũng không quá thấp để lỗ vốn.
• Đánh giá hiệu quả hoạt động sản xuất, từ đó điều chỉnh công suất máy móc và nhân sự.
• Tối ưu hóa lợi nhuận bằng cách cắt giảm những khoản chi không cần thiết.

Ở thị trường Việt Nam, nơi các doanh nghiệp sản xuất vừa và nhỏ chiếm đa số, việc quản lý chi phí sản xuất chung càng trở nên cấp thiết. Một sai lầm nhỏ trong việc hạch toán có thể dẫn đến hậu quả lớn về tài chính.

 

II. Các Yếu Tố Cấu Thành Chi Phí Sản Xuất Chung

1. Phân Loại Các Khoản Chi Phí Sản Xuất Chung

Để quản lý hiệu quả, doanh nghiệp cần phân loại rõ ràng các khoản chi thuộc chi phí sản xuất chung. Dưới đây là những yếu tố chính thường gặp trong sản xuất:

·        Chi phí nhân viên phân xưởng: Bao gồm tiền lương, phụ cấp, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế và các khoản phúc lợi khác cho đội ngũ quản lý và nhân viên hỗ trợ tại phân xưởng. Đây thường là khoản chi lớn trong các doanh nghiệp sản xuất tại Việt Nam.

·        Chi phí vật liệu gián tiếp: Là chi phí cho các vật liệu không trực tiếp tạo nên sản phẩm nhưng cần thiết cho quá trình sản xuất, như dầu mỡ bôi trơn máy móc, vật liệu bảo dưỡng thiết bị.

·        Chi phí công cụ sản xuất: Bao gồm các dụng cụ nhỏ phục vụ sản xuất, chẳng hạn như cờ lê, tua vít, hay các thiết bị đo lường được sử dụng tại phân xưởng.

·        Chi phí khấu hao tài sản cố định: Là khoản hao mòn của máy móc, nhà xưởng, thiết bị trong quá trình vận hành, được tính dựa trên giá trị ban đầu và thời gian sử dụng.

·        Chi phí dịch vụ mua ngoài: Bao gồm tiền điện, nước, internet, chi phí thuê ngoài sửa chữa máy móc hoặc dịch vụ vận chuyển nội bộ.

·        Chi phí bằng tiền khác: Các khoản chi linh tinh như chi phí đào tạo nhân viên phân xưởng, phí hội họp hoặc các chi phí phát sinh không thuộc các nhóm trên.

2. Phân Biệt Chi Phí Sản Xuất Chung Cố Định Và Biến Đổi

Một cách phân loại quan trọng khác của chi phí sản xuất chung là chia thành hai loại: cố định và biến đổi.

• Chi phí sản xuất chung cố định: Là những khoản chi không thay đổi theo sản lượng, ví dụ như tiền thuê nhà xưởng, khấu hao máy móc hay lương quản lý phân xưởng. Dù sản xuất 100 hay 1.000 sản phẩm, các khoản này vẫn giữ nguyên.
• Chi phí sản xuất chung biến đổi: Thay đổi theo sản lượng, chẳng hạn như chi phí điện năng, dầu mỡ hay vật liệu gián tiếp. Sản lượng càng cao, chi phí này càng tăng.

Hiểu rõ sự khác biệt này giúp doanh nghiệp đưa ra quyết định phân bổ chi phí hợp lý, đặc biệt khi công suất sản xuất biến động.

 

III. Công Thức Tính Và Phân Bổ Chi Phí Sản Xuất Chung

1. Công Thức Cơ Bản Để Tính Chi Phí Sản Xuất Chung

Trong thực tế, chi phí sản xuất chung được tính dựa trên tổng hợp các khoản chi phát sinh trong kỳ sản xuất. Công thức đơn giản có thể diễn đạt như sau:

Chi phí sản xuất chung = Tổng chi phí nhân viên phân xưởng + Chi phí vật liệu gián tiếp + Chi phí công cụ sản xuất + Chi phí khấu hao tài sản cố định + Chi phí dịch vụ mua ngoài + Chi phí bằng tiền khác.

Ví dụ: Một doanh nghiệp sản xuất ghế gỗ trong tháng 3/2025 có các chi phí sau:

• Lương nhân viên phân xưởng: 50 triệu đồng.
• Dầu mỡ bôi trơn máy: 5 triệu đồng.
• Công cụ sản xuất: 3 triệu đồng.
• Khấu hao máy móc: 20 triệu đồng.
• Tiền điện: 10 triệu đồng.
• Chi phí khác: 2 triệu đồng.

Khi đó, chi phí sản xuất chung = 50 + 5 + 3 + 20 + 10 + 2 = 90 triệu đồng.

 

2. Phương Pháp Phân Bổ Chi Phí Sản Xuất Chung

Phân bổ chi phí sản xuất chung là bước quan trọng để đưa chi phí này vào giá thành sản phẩm. Dưới đây là các phương pháp phổ biến:

·        Phân bổ dựa trên công suất máy móc: Chi phí được chia đều dựa trên công suất bình thường của máy móc. Nếu sản lượng thực tế thấp hơn công suất bình thường, phần chi phí cố định không phân bổ được sẽ ghi vào giá vốn hàng bán.

1.       Ví dụ: Công suất bình thường là 1.000 sản phẩm/tháng, chi phí cố định 50 triệu đồng. Nếu chỉ sản xuất 800 sản phẩm, chi phí phân bổ cho mỗi sản phẩm là 50 triệu / 1.000 = 50.000 đồng/sản phẩm, phần dư 10 triệu đồng ghi vào giá vốn hàng bán.

·        Phân bổ dựa trên thời gian: Dựa vào số giờ máy hoạt động. Nếu máy chạy 2 giờ để sản xuất 1 sản phẩm và chi phí chung là 100 triệu đồng cho 2.000 giờ, thì mỗi sản phẩm chịu 100 triệu / 1.000 sản phẩm = 100.000 đồng.

·        Phân bổ dựa trên sản lượng: Chi phí được chia đều cho số lượng sản phẩm thực tế sản xuất. Phương pháp này phù hợp khi sản lượng biến động mạnh.

·        Phân bổ dựa trên giá trị: Sản phẩm giá trị cao sẽ chịu phần chi phí lớn hơn, thường áp dụng trong các ngành sản xuất đa dạng sản phẩm.

 

3. Nguyên Tắc Phân Bổ Chi Phí Sản Xuất Chung

Theo chuẩn mực kế toán Việt Nam, chi phí sản xuất chung cố định được phân bổ dựa trên công suất bình thường, trong khi chi phí biến đổi phân bổ theo thực tế phát sinh. Điều này đảm bảo tính minh bạch và chính xác trong hạch toán.

 

IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Trong Quản Lý Sản Xuất

1.  Tầm Quan Trọng Của Việc Theo Dõi Chi Phí Sản Xuất Chung

Vietsoft nhận thấy rằng việc theo dõi và phân tích chi phí sản xuất chung không chỉ là nhiệm vụ của kế toán mà còn là công cụ chiến lược cho nhà quản lý. Khi nắm rõ từng khoản chi, doanh nghiệp có thể:

• Xác định các “điểm nghẽn” trong quy trình sản xuất.
• Đưa ra quyết định đầu tư máy móc mới hay bảo trì thiết bị cũ.
• Điều chỉnh chiến lược giá bán để cạnh tranh với đối thủ.

2. Hạn Chế Khi Tính Toán Bằng Excel Và Giải Pháp Hiện Đại

Nhiều doanh nghiệp Việt Nam vẫn sử dụng Excel để tính chi phí sản xuất chung, nhưng phương pháp này tồn tại nhiều hạn chế:

• Mất thời gian nhập liệu và dễ xảy ra sai sót.
• Khó đồng bộ dữ liệu khi làm việc trên nhiều tệp.
• Không thể theo dõi realtime khi sản xuất biến động.

Thay vào đó, các giải pháp công nghệ như hệ thống MES (Manufacturing Execution System) đang trở thành xu hướng. Đặc biệt, MES SmartTrack của Vietsoft là một giải pháp đáng chú ý, giúp doanh nghiệp theo dõi chi phí sản xuất theo thời gian thực, tối ưu hóa phân bổ và giảm thiểu lãng phí.

 

V. Giải Pháp MES SmartTrack – Chìa Khóa Giảm Chi Phí Sản Xuất Chung

Bạn có biết rằng một hệ thống quản lý sản xuất thông minh có thể giúp giảm đến 20-30% chi phí sản xuất chung? MES SmartTrack, được phát triển bởi Vietsoft, là giải pháp toàn diện cho các doanh nghiệp sản xuất tại Việt Nam. Hệ thống này không chỉ hỗ trợ theo dõi chi phí realtime mà còn cung cấp dữ liệu phân tích để tối ưu hóa quy trình sản xuất. 

 

Để tìm hiểu thêm về cách MES SmartTrack cải thiện hiệu quả sản xuất và giảm chi phí, hãy truy cập Hệ thống giám sát sản xuất MES SmartTrack tại đây

Hoặc liên hệ để nhận tư vấn theo hotline: 0986778578 hoặc email sales@vietsoft.com.vn

 

VI. Kết Luận

Chi phí sản xuất chung không chỉ là một con số trên báo cáo tài chính mà còn là “kim chỉ nam” giúp doanh nghiệp định hướng chiến lược sản xuất và kinh doanh. Từ việc hiểu rõ khái niệm, phân loại, tính toán đến ứng dụng thực tiễn, doanh nghiệp có thể biến thách thức thành cơ hội để phát triển bền vững. Với sự hỗ trợ của công nghệ hiện đại như MES SmartTrack, việc quản lý chi phí sản xuất chung chưa bao giờ dễ dàng và hiệu quả đến thế. Hãy bắt đầu tối ưu hóa ngay hôm nay để đưa doanh nghiệp của bạn lên một tầm cao mới!